Kansengelijkheid - De evenwichtige gemeente

Portefeuillehouders: Groothuismink, van der Laan, Slegers, Tuijn

Doelstelling

We willen een gemeente zijn waarin iedereen gelijke kansen heeft en volwaardig kan meedoen in de samenleving. We zetten kinderen en jongeren, en hun ouders, op de eerste plaats. Ons beleid stimuleert dat ieder kind een kansrijke start maakt in het leven en talenten kan ontplooien. Dat betaalt zich een heel leven lang terug. We zorgen voor een stevig vangnet om stress door o.a. langdurige schulden te verminderen. Bestaanszekerheid en betekenisvol zijn in de samenleving zijn heel belangrijk om (stress gerelateerde) gezondheidsproblemen te voorkomen. Daarom zetten we in op actieve deelname in het arbeidsproces van schoolverlaters en van volwassenen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt.
Het maakt uit waar je wieg staat in Zaanstad en daar willen we wat aan doen. We werken aan meer diverse wijken waar kinderen kunnen opgroeien in een kansrijkere, stimulerende, taalrijke, open en diverse omgeving. We weten dat dit de concentratie van armoede en kansenongelijkheid in wijken vermindert. We zorgen voor een leefbare, groene en veilige woonomgeving waarin mensen elkaar makkelijk kunnen ontmoeten. Structureel sport- en cultuuraanbod zijn dichtbij, zodat iedereen erbij hoort en een leven lang kan meedoen.

Voortgang 2023

1.1 Onderwijs
Samen met de onderwijs- en kinderopvangpartners zijn we gestart met een nieuw Onderwijsachterstandenbeleid voor de komende jaren. Tegelijkertijd wordt er met de Pact partners gewerkt aan een nieuw uitvoeringsplan Jeugd voor Zaandam-Oost. Deze plannen laten we goed op elkaar aansluiten. We zijn op dit moment bezig met het bijstellen van de subsidieregeling Voorschoolse voorzieningen en onderwijsachterstandenbeleid, welke per 1 januari 2024 in gaat.

De interventies die vanuit de NPO middelen (Nationaal Programma Onderwijs) worden bekostigd, zijn grotendeels met succes uitgevoerd, zoals jongerenwerkers in het onderwijs en de vakantie experiences. Een klein aantal is deels uitgevoerd en wordt komend jaar gecontinueerd, zoals onderwijs- en zorgarrangementen, sportactiviteiten en coaching.

Er is een nieuwe rijksregeling Kansrijke Wijken specifiek voor Zaandam-Oost opengesteld, mede op basis van onze lobby naar het Rijk. Daar hebben we een aanvraag voor gedaan, zodat we volgend jaar een aantal succesvolle interventies kunnen uitbreiden, zoals de verlengde leertijd en de Zaanse aanpak.

De uitvoering van de kwaliteitsverbetering van de onderwijsgebouwen is op dit moment weerbarstig. Bij de renovatie SMC (fase 3, Sint Michael College) vertraagt de uitvoering opnieuw, nu door de vondst van asbest. Renovatie en uitbreiding van het Wij-Land vertraagt, omdat de gewenste renovatie nog niet past binnen de financiële kaders. Voor beide projecten lijkt het erop dat we een oplossing vinden binnen de begroting.

1.2 Actief burgerschap
We blijven continu investeren in de relaties met bewoners, partners, verschillende gemeenschappen en kwetsbare groepen. Nieuw is de start van onderzoek naar het slavernij verleden in de Zaanstreek, wat ook onder meer input zal leveren voor beleid. We zijn nog in gesprek met de regiogemeenten of zij willen meedoen aan het onderzoek. Het maken van beleid voor 'rondom inclusief vieren en herdenken' verschuift naar 2024 in verband met capaciteit. Mooi nieuws rondom het bidbook: Zaanstad is uitgekozen om in 2025 Roze Zaterdag te organiseren. De voorbereidingen hierop zijn inmiddels gestart. De buurthuisregeling is verlengd en in afstemming met onder andere de buurthuisbestuurders wordt gewerkt aan een toekomstig model. De verhuizing van Kleurrijk naar de Pannenroodstraat is bijna een feit.

1.3 Werk, participatie en inburgering
Er is nog steeds sprake van krapte op de arbeidsmarkt. Dat biedt perspectief voor mensen die al lange tijd langs de kant staan en voor mensen die willen of kunnen bewegen naar ander werk. Tegelijkertijd zijn er verschillende factoren die dat bemoeilijken. Mensen die nu nog afhankelijk zijn van een uitkering hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daardoor is het traject naar werk langdurig en de uitkomst onzeker. De mismatch tussen vraag en aanbod van werk leidt ertoe dat er veel meer tijd nodig is om een passende werkplek te vinden. De uitstroomcijfers van de uitkering vallen hierdoor lager uit.

Er is een financieel voordeel in het BUIG-budget. Het Rijk maakt op basis van een objectief verdeelmodel een inschatting van het aantal uitkeringen in Zaanstad. In werkelijkheid is het aantal uitkeringen lager in 2023. Bovendien is de ontwikkeling van het aantal uitkeringen in Zaanstad gunstiger dan gemiddeld genomen in andere gemeenten. Hierdoor houden we geld over.

De krapte op de arbeidsmarkt doet zich voor bij gekwalificeerd personeel in het taalonderwijs. Dit heeft vertraging veroorzaakt bij het tijdig starten met de inburgeringstrajecten bij de taalaanbieders.

Daarnaast is vanuit de partners van Pact Zaandam-Oost het signaal afgegeven dat het aantal EU-arbeidsmigranten in kwetsbare situaties in de wijken toeneemt en moeilijk te bereiken is. Met behulp van onderzoek naar de problematiek van Pharos en de ervaringen in Rotterdam en Den Haag wordt er een integrale aanpak ontwikkeld.

1.4 Armoede- en schuldenaanpak

De ZaansePas is later dan gepland geïntroduceerd aan inwoners, namelijk in de week van 25 september. Hoewel het project om inwoners in de wanbetalersregeling van het CAK te benaderen met een hulpaanbod is gestart, zijn we nog niet zo ver om daadwerkelijk inwoners te benaderen. Hiervoor is onder meer nog nodig dat de groep in beeld wordt gebracht en het vereiste personeel wordt aangetrokken door de Sociale Wijkteams. Dit project loopt daarom door in 2024.

In 2022 bleek dat veel leerlingen geen of te weinig eten mee kregen naar school vanwege de hoge inflatie en armoede in gezinnen. De gemeente startte daarom eind 2022 met spoed het project Schoollunches op de scholen en financierde dat uit de inflatiereserve. Inmiddels betaalt het Rijk via het Jeugd Educatie Fonds (JEF) een groot deel van de lunches en zet dat volgend jaar door. Het college heeft besloten om door te gaan met het verstrekken van schoollunches in samenwerking met het JEF.