Belangrijkste financiële mutaties

Het voordelig resultaat van -€ 8,01 mln. in deze Narap is een optelling van diverse voor- en nadelen. Hoog over zien we een aantal voorname oorzaken dat resulteert in financiële afwijkingen. Capaciteitsproblemen bij onze externe partners leiden ertoe dat een aantal activiteiten vertraagt. Daarnaast ontvangen we, onder meer vanwege inflatiecorrectie, extra incidentele middelen van onze medeoverheden die we, mede als gevolg van capaciteitsproblemen, niet (tijdig) meer kunnen besteden. Hier tegenover staat een overschrijding op ons ambtelijk capaciteitsbudget, waarvoor wij u verwijzen naar de paragraaf Bedrijfsvoering.

Significante voordelen zijn er te melden op het gebied van uitkeringsverstrekkingen (BUIG), Gemeentefonds, BTW en Participatie. Ten aanzien van de BUIG en het Gemeentefonds (component  onderschrijding plafond BTW compensatiefonds) varen we in de Begroting 2024-2027 scherper aan de wind, waardoor deze afwijkingen in de toekomst moeten gaan afnemen.
De grootste nadelen ontstaan op interne capaciteitskosten en stormschade. De mutaties worden onderstaand verder toegelicht. In de programma's en in de bijlagen treft u nog een nadere detaillering aan.

Toelichting op hoofdlijnen mutaties Narap 2023

Voordelen

1. Ontwikkelingen BUIG (-€ 3,25 mln.)

Er is een financieel voordeel in het BUIG-budget. Het Rijk maakt op basis van een objectief verdeelmodel een inschatting van het aantal uitkeringen in Zaanstad. In werkelijkheid is het aantal uitkeringen lager in 2023. Bovendien is de ontwikkeling van het aantal uitkeringen in Zaanstad gunstiger dan gemiddeld genomen in andere gemeenten. HIerdoor houden we geld over.

2. Meicirculaire 2023 Gemeentefonds (-€ 2,13 mln.)

De netto inkomsten vanuit het gemeentefonds waren in de meicirculaire hoger. Dit is hoofdzakelijk ontstaan door actualisatie (toename) van volumes. De raad is hierover geïnformeerd via een afzonderlijke raadsinformatiebrief 7677718.

3. Septembercirculaire 2023 Gemeentefonds (-€ 1,97 mln.)

De netto inkomsten vanuit het gemeentefonds waren in de septembercirculaire hoger. Dit is hoofdzakelijk ontstaan doordat de accressen voor loon- en prijsontwikkeling zijn bijgewerkt. Daarnaast is een aantal volumes geactualiseerd en is een voorschot voor de onderschrijding van het BTW compensatiefonds aan het gemeentefonds toegevoegd. De raad is hierover geïnformeerd via een afzonderlijke raadsinformatiebrief 7982965.

4. BTW Werkom (-€ 1,65 mln.)

Er is bezwaar gemaakt bij de Belastingdienst over de BTW (Belasting Toegevoegde Waarde) op de facturen van Werkom. Dit bezwaar is gehonoreerd door de Belastingdienst. De aanslagen BTW over de periode 2018 tot en met 2022 zijn daarom lager vastgesteld.

5. Ontwikkelingen Participatie (-€ 1,63 mln.)

Op de Participatie-ontwikkelingen ontstaat een voordeel. Het aantal mensen dat vanuit de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) uitstroomt blijkt groter dan dat het Rijk dacht. Ook geeft het Rijk geen nieuwe indicaties meer af, waardoor het aantal SW-ers niet meer kan groeien. Daarnaast neemt Werkom een deel van de kosten van de herijking voor haar rekening en hanteert zij een lagere index in haar begroting dan de gemeente Zaanstad.

6. Actualisatie programma Samen werken aan Zaanstad (-€ 1,08 mln.)

Het voordeel wordt hoofdzakelijk verklaard door een lagere eindafrekening op de energielasten van het stadhuis en de openbare ruimte. Als gevolg van weer dalende energietarieven bleken de eindafrekeningen aanzienlijk lager dan de eerder betaalde voorschotnota’s. Daarnaast vallen de opleidingskosten en de reis- en verblijfkosten dit jaar lager uit. Hiertegenover staan hogere kosten voor noodzakelijke juridische bijstand. Dit wordt veroorzaakt door een aantal beleidsintensiveringen en de daarop binnenkomende bezwaren.

7. Bijstelling rentelasten (-€ 1,0 mln.)

Als gevolg van hogere Rijksbijdragen en lagere investeringen hoeft er minder geld te worden aangetrokken. Hierdoor ontstaat een voordeel op de rentelasten.

8. Bijstelling Wmo (-€ 0,89 mln.)

Vanuit de meicirculaire zijn extra middelen vanuit Beschermd Wonen toegekend voor indexatie in 2023. De indexatie was al eerder in de begroting verwerkt, waardoor deze middelen nu kunnen vrijvallen ten gunste van het resultaat. Om tijdig de start van een opvang voor dak- en thuislozen te kunnen realiseren, is er voor de financiering gebruik gemaakt van het voordeel bij de Wmo. Via de meicirculaire 2023 zijn alsnog middelen toegekend voor het Nationaal Actieplan Dakloosheid. Ook deze middelen kunnen nu vrijvallen ten gunste van het resultaat. Tot slot  ontstaat een voordeel op beschermd wonen als gevolg van een lichte afname van het aantal cliënten. Tegenover de voordelen staat een nadeel als gevolg van een stijging in de aanvragen voor individuele verstrekkingen ten opzichte van vorig jaar en een daling in het aantal herverstrekkingen vanwege tijdelijk minder zicht op voorraden. Ook zijn er lagere inkomsten van de afgedragen eigen bijdrage.

9. Besparende maatregelen Jeugd(zorg) (-€ 0,68 mln.)

Vanuit het Rijk en de VNG zijn afspraken gemaakt over extra middelen voor de Jeugdzorg. Onderdeel van deze afspraken is dat gemeenten, met hulp van het Rijk, maatregelen uitvoeren die leiden tot verbeteringen én kostenbesparingen binnen de jeugdzorg. In 2023 is hiervoor € 1,8 mln. beschikbaar. Een groot deel van de geplande projecten is gestart. Met name op het capaciteitsbudget is geld over door vacatures/uitstroom, waardoor projecten langzamer op gang komen en we het budget niet volledig kunnen besteden. Per saldo ontstaat een voordeel.

10. Slim investeren (-€ 0,6 mln.)

Slim Investeren is voornamelijk ingezet voor de lopende verplichtingen en voor de maatregelen in het kader van het terugdringen van de zorgkosten en kwaliteitsverbetering. Daarnaast speelt dat een aantal projecten meer gefaseerd of langzamer zijn opgestart wat onder andere te maken heeft met gebrek aan personele capaciteit bij partners en de gemeentelijke organisatie.

11. Bijstelling inburgering (-€ 0,51 mln.)

De kosten voor onder meer tolkendiensten en leerroutes zijn lager. Ook is er door het landelijke tekort aan leraren een vertraging in de start van leerroutes. Tegenover deze lagere kosten staat ook een lagere Rijksbijdrage.

12. Indexatie openbare ruimte (-€ 0,48 mln.)

De onderhoudskosten van de openbare ruimte worden geïndexeerd op grond van de cijfers van het CBS/GWW. In april 2023 is de indexatie verlaagd van 13,71% naar 9,61%. Dit leidt tot een voordeel.

13. Sociale wijkteams (-€ 0,44 mln.)

Het voordeel ontstaat enerzijds doordat middelen van de vitale stad zijn begroot, terwijl de kosten al in 2022 waren verantwoord. En anderzijds doordat het budget is aangepast op de contractafspraken met de sociale wijkteams.

14. Gevolgen Wet vereenvoudiging beslagvrije voet (-€ 0,41 mln.)

Er wordt bijzondere bijstand verleend in de vorm van leningen. Dit betreft vooral inrichtingskredieten aan statushouders. Op deze leningen moet worden afgelost. Leningen die na drie jaar nog open staan, worden afgeboekt. De Wet vereenvoudiging beslagvrije voet bepaalt dat iedereen een minimale afloscapaciteit heeft van 5% van zijn of haar inkomen, welke direct wordt verrekend met de verstrekte bijstandsuitkering. Vóór invoering van deze wet was de berekende afloscapaciteit voor bijzondere bijstandskredieten vaak nihil. Er ontstaat nu een financieel voordeel, doordat de af te boeken restantleningen na drie lager zijn door toepassing van deze wet. 

15. Bodembescherming (bijdrage in apparaatslasten) (-€ 0,27 mln.)

In de meicirculaire 2023 is een decentralisatie-uitkering ontvangen voor capaciteit voor bodembescherming. Omdat dit al vanuit de reguliere formatie is gedekt, kunnen deze middelen vrijvallen ten gunste van het resultaat.

16. Bijstelling Vastgoed (-€ 0,26 mln.)

Vanwege een nieuwe erfpacht op Hoogtij ontvangen we meer inkomsten. Daartegenover staan tijdelijke extra beheerskosten van het leeggekomen sportpark na oplevering van het nieuw sportpark Hoornseveld. Per saldo ontstaat een voordeel.

17. Brede regeling combinatiefuncties / SPUK GALA (-€ 0,26 mln.)

De werving van combinatiefunctionarissen is deels vertraagd. Daarnaast is de afrekening impulsgelden van het Sportbedrijf over het jaar 2022 lager uitgevallen.

Nadelen

18. Capaciteitskosten ambtelijke organisatie (€ 2,8 mln.)

Er ontstaat een nadeel op het capaciteitsbudget van de ambtelijke organisatie. Voor een nadere toelichting daarop verwijzen wij u naar de paragraaf Bedrijfsvoering van deze Narap.

19. Stormschade (€ 1,2 mln.)

Als gevolg van de storm Poly zijn circa 2.500 schademeldingen ontvangen. Er is direct gestart met de opruimingswerkzaamheden van de stormschades. Dit leidt tot een nadeel.

20. Voorziening verlofsparen (€ 0,45 mln.)

Er wordt € 0,45 mln. extra gedoteerd aan de voorziening verlofsparen in verband met een toegenomen verlofsaldo van de medewerkers.

21. Onroerende Zaakbelasting (OZB) (€ 0,44 mln.)

Er ontstaat een nadeel op de baten uit onroerende zaakbelasting (OZB) doordat de inkomsten uit voorgaande jaren zijn verlaagd als gevolg van waardeontwikkelingen, bezwaar en beroep.

22. Verkiezingen (€ 0,35 mln.)

Als gevolg van de val van het kabinet vinden dit jaar extra verkiezingen plaats. Hiervoor vindt geen compensatie plaats in de algemene uitkering. Daarnaast zijn er extra kosten voor verkiezingen Provinciale Staten en Waterschappen. Deze bestaan voornamelijk uit stijgende huur van stemlokalen.

23. Afhandeling bezwaren (€ 0,26 mln.)

Het aantal bezwaren dat via ‘no-cure-no-pay’ bedrijven wordt ingediend is fors toegenomen (250%). Hierdoor worden meer proces- en griffiekosten gemaakt. Ook heeft dit geleid tot extra inzet op de afhandeling van deze bezwaren.

24. Parkeerbelasting (€ 0,26 mln.)

De opbrengsten uit parkeerbelasting zijn lager als gevolg van lagere afgenomen parkeerrechten en minder wielklemmen.

25. Daadkrachtig optreden (€ 0,24 mln.)

Extra toezicht en handhaving in winkelcentrum Rozenhof heeft geleid tot hogere kosten. Daarnaast is er, mede via mobiel cameratoezicht, extra inzet gepleegd in de openbare ruimte en op Koningsdag en Bevrijdingsdag.

26. Overige kleinere afwijkingen (€ 0,28 mln.)

Op de verschillende programma’s ontstaan diverse kleine verschillen die per saldo een nadeel opleveren van € 0,28 mln.

Egalisatiereserve begroting

27. Terugdraaien onttrekking egalisatiereserve begroting (€ 3,2 mln.)

Ten behoeve van een sluitende Begroting 2023 was in de Burap een onttrekking aan de egalisatiereserve geraamd. Nu de Narap sluit met een positief saldo is deze onttrekking niet meer nodig. Dit bedrag blijft in de egalisatiereserve beschikbaar om toekomstige negatieve jaarschijven in de meerjarenbegroting sluitend te kunnen maken.